Y Tywyddiadur

Dydd Gwener. Diwrnod dwl wedi lled oeri, a bwrw peth gwlaw neithiwr  Robt.Griffith a Robt.Sion yma. Fi yn mynd i Tremadoc i’r Farchnad, ac yn dwad a llyfr newydd o waith P.B.Williams

Dydd Sadwrn Diwrnod dwl oer iawn ac yn bwrw ambell gawod oer. Robt.Griffith a Robt.Sion yma Wil Sion yn tynu [sic.] Cerrig  Dic wedi bod yn y Morfa mawr yn nol y Cefylau [sic. ceffylau]. Eira ar bennau’r Mynyddau!!! [sic.]

Dydd Sul. Diwrnod sych oer iawn. Fi wedi bod yn Llan y Sulgwyn.

Dydd llun y Sulgwyn. Diwrnod dwl lled oer. Y pedwar Eidion a’r    Dynewid  gwerthu yn mynd i’r Henerw. Y chwech Bustach arall yn mynd i flaen y Coed. Y Gwartheg hespion yn mynd i Gae’r hafodty [sic.] a’r Dyniewid [sic.] yn mynd i’r Caeglâs. Siani Griffith wedi mynd i Griccieth i’r Cyfarfod Calfiniad. Yn gosod y Degwm blith [degwm y stoc anifeiliaid] yn Nhy Arthur Hughes Penmorfa, Robt.Sion Hendrahowel yn mynd yno i dalu am y Degwm Yd. Y pedair Dynewad gwerthu yn mynd i Flaenycoed ar Dynewid eraill yn mynd i’r Caeglâs  yn tynu Bytatws newyddion gyntaf eleni [Naw wythnos ar ôl ‘…torri clorenod…’ ac ‘…i deilo i Glorenod yn ben y bryn coch’ ar 12 Ebrill 1821].

Dydd Mawrth. Diwrnod sych lled oer. Robt.Sion yma a Robt.Griffith yn dwad hanner dydd. Wil Sion yn tynu [sic.] Cerrig. Dic wedi bod a Farmer yn yr Efail. Fi wedi bod yn Tremadoc yn y Cyfarfod blynyddol Bibl Gymdeithas. Gwraig Sion Hugh Drwsyrymlid yn dwad yma ac yn disgwyl Sion Hugh yma ar ei hol, ynteu heb ddyfod.

Dydd Mercher. Diwrnod sych teg Robt.Sion a Robt.Griffith yma  Dic wedi mynd a thri hanner Telaid o Wenith i Felin Rhydbenllig iw falu  Wil Sion a Siani yn Caegoronw yn codi mawn. Sion Hugh Drwsyrymlid yn dwad yma i orphen talu ei Ardreth. Yn rhoi’r Dyrcan i eistedd  Fi yn saethu Llygoden ffreinig [sic.] wrth y Pistill [sic. pistyll].

Dydd iau Diwrnod sych teg. Yn cneifio torra [sic. torrau, boliau] ac yn nodi un arddeg a thriugain o Wyn, ac yn marcio naw. Yn marcio ugain o Fyllt at eu gwerthu a Maharen, Wil Sion a Dic yn dechreu palu rhwng bytatws yn y Buarth gwyn. W.Williams yn tynu [sic.] cerrig. Robt.Griffith yma

Dydd Gwener Diwrnod distaw gwresog. Robt.Griffith a Robt.Sion yma  Wil, Dic a Siani yn gorphen codi mawn Caegoronw. Fi yn mynd i Dremadoc i’r Farchnad, yn Siarad efo Harry Owen am ddwad yma i brynu’r Defaid

Dydd Sadwrn Diwrnod distaw gwresog iawn. Y Meibion yn mynd y boreu i hel y Defaid. Harry Owen yn dwad rhwng saith ac wyth o’r gloch y boreu ac yn prynu ugain o Fyllt am ddeuddeg swllt y pen, yn eu golchi nhw yn y Pistill [sic. pistyll] wrth y Ty, a Wil Sion a Dic yn eu danfon i Dyddynadi...

Dydd Sul. Diwrnod distaw gwresog iawn. Robt. a Thomas Llangybi yn dwad yma ar eu Traed, wedi cael eu danfon yn agos i Benmorfa

Dydd llun. Diwrnod distaw gwresog . Yn hel y Defaid ac yn eu golchi, Griffith Griffiths Taltreuddyn a Silvanus Jones Caegwyn yma yn yfed Tê. Yn gwerthu Ceffyl a Merlan i Silvanus Jones ac i fynd i ffwrdd ddiwrnod ffair Griccieth. Soseidd [sic. Seiat?] fisol yn y Penrhyn

 Dydd mawrth Diwrnod distaw gwresog. Yn Cneifio’r Defaid  Edward Owen y Degymwr yn codi y Degwm gwlan ac finau yn Cymeryd y cwbl arall am bumdegchwech o Sylltau yn yspaddu trideg saith o Wyn a thri o Hesbyrniaid. Yn cwplysu’r Maheryn [sic. meheryn] ac yn eu gyru [sic.] i allt y Tymawr. Yr Wyn oll i’w wyth deg un

Dydd Mercher. Diwrnod dwl distaw yn tebygu i wlaw. Dic wedi mynd i’r mynudd [sic.] i chwilio am ddefaid gwlanog, y lleill yn palu rhwng Bytatws [sic.] . Y Buchod yn mynd i flaen y Coed. Fi yn yspaddu chwech o’r lloia gwrrywiad [sic. gwrywaidd?]. Mam wedi mynd i Gae’r Eithin tew i ddanfon anrheg at wylnos Griffith Jones oedd wedi marw ddoe, Dic wedi mynd i nol tri ugain pwys o Halen.

Dydd iau. Diwrnod dwl sych claiar. Ffair yn HARLECH. Robt. Sion yma efo’r Hoywel [sic. Hoewal]. Sion Morris yma efo’r lleill yn palu rhwng bytatws

Dydd Gwener. Diwrnod dwl sych claiar. Robt.Sion yma. Robt.Griffith ac Evan James yma’n Llifio. Y Meibon [sic. meibion] yn gorphen palu rhwng bytatws ac yn dechreu codi attynt [sic. atynt] Fi yn mynd i GYNHEBRWNG Griffith Jones Cae’r Eithintew i Benmorfa

Sadwrn. Diwrnod gwresog mwll. Y Meibion a’r Merched yn Reiniog [sic. Ereiniog?] yn gwneud mawn. W.Davies Cerrig y pryfaid yn dwad a rhybudd imi o Frynkir i fynd i gyfarfod y Cyrnol Parry ynghylch y ffordd fawr, yn eu cyfarfod hwy yn ymyl Brynkir ac yn dwad efo hwy yn eu Cerbyd hyd at y ffordd newydd Gwernddwirig yn Ciniawa yn nhy Richd.Thomas Penmorfa. gartref erbyn deg. J Hugh Drwsyrymlid yma)

Dydd Sul. Diwrnod gwresog mwll.

Dydd llun. Diwrnod sych oer. Y Meibion yn gwneud Mawn Caegoronw ucha. Fi yn mynd i Dremadoc i brynu deunyddd Siecad [sic. siaced] a throwsis [sic. trowsus]. a Griffith Jones Tailwr [sic. teiliwr] yn dwad efo mi yma. W.Williams yn dwad a benthig [sic. benthyg] gwialen bysgotta [sic. bysgota] (genwair) oddiwrth Mr.Owen Aberglâslyn imi. Robt.Griffith yn coedio’r Hoewal

Dydd Mawrth. Diwrnod sych dwl oer, Wm.Williams a Dic wedi mynd i Frondanwydd i nol hanner Mil o lechi toi at yr Hoewal y lleill yn palu rhwng bytatws, Robt.Griffith a Robt.Sion yma efo’r Houwel [sic.]. Griffith Jones y Tailiwr [sic. Teiliwr] yma. Fi yn mynd i Benmorfa i’r Festri

Dydd Mercher. Diwrnod sych gwresog. Y Meibion yn gorphen gwneud Mawn Caegoronw isa. Robt.Griffith a Robt.Sion yma yn Parottoi [sic. paratoi] llechi i doi’r Houwel [sic. hoewal]. Fi wedi bod ^ Maentwrog

Dydd iau. Diwrnod sych gwresog Wm.Williams a Sionun yn gwneud rhaffau rhawn. Dic wedi bod a phwn o Haidd yn y Felin. y lleill yn ail godi at y bytatws. Mr.Owen Aberglâslyn yma yn ymdroi yn y Prydnhawn

Dydd Gwener. Diwrnod sych gwresog. Ffair yn Criccieth. Fi yn mynd yno. Y Ceffyl a'r Ferlan oeddwn wedi eu werthu yn mynd i Dremadoc i gyfarfod y Ceffylau eraill i fynd i ffwrdd. yn cael arian yn eu lle yn Criccieth. yn cyflogi Pladurwr yno am swllt y dydd  Robt.Sion yn diwedd toi yr Houwel [sic. hoewal]

Dydd S^adwrn [sic.]. Diwrnod sych gwresog yn y boreu. yn dylu ac yn tebygu i wlaw yn y Prydnhawn. Fi yn mynd i Dremadoc ar ol Ciniaw ac yn prynu dwy Bladur newydd. Yn cyflogi Jonet Griffith Bwlch moch i ddyfod i’r Cynhauaf [sic. cynheuaf] gwair dros fis am wyth geiniog y dydd...

Dydd Sul. Gwlaw lled drwm yn y boreu. Teg at y Prydnhawn. Gwraig Dafydd tan yr Ogôf [sic.] yn danfon Llythur [sic,] yma oddiwrth Mr.William Jones Tyddyn Elen

Dydd llun. Diwrnod dwl mwll. Sion Hugh a Sion Morris yn dwad yma yn llifo’r Pladuriau Yn mynd ar ol brecwast i Gaegoronw i ddechreu ar y GWAIR. W.Williams a dolur y nghamedd ei arr* [sic.ar, gar]  yn misio mynd. William Robert y MARCHOGWR yn dwad yma at yr Ebol melyn. Elizabeth Griffith Llangybi yn mynd adref. Ellis Evans y Pladurwr yn dwad yma yn y Prydnhawn

[*Mae 'camedd y gar' yn GPC (gall 'gar' fod yn wrywaidd neu'n fenywaidd). Yr ystyr yno yw 'bend of the knee, ham'. Rwy'n credu y gall 'gar' gyfeirio'n benodol at gefn y ben-glin (bu Ann Parry Owen yn trafod y term yn ddiweddar mewn darlith ar John Jones Gellilyfdy). https://geiriadur.ac.uk/gpc/gpc.html?camedd_gar  Dylan Foster Evans]